No marco dunha colaboración entre a Académie d’Amiens e a Xunta de Galicia, e contando coa autorización da Consellería de Educación, o meu compañeiro Juan Manuel Álvarez -tamén profesor de Xeografía e Historia, en Pontevedra- e eu, imos facer un stage de jobshadowing (de 18 a 29 de setembro),no departamento de l’Aisne: el vai a Villers-Cottêrets, eu a Saint-Quentin.
Ce sera passionnant de connaître les méthodes de nos collègues français, de se plonger sur les expériences que ce voyage va nous permettre, afin d’améliorer notre performance Bachibac. Peut-être même nous aurons la possibilité de visiter une communauté comme l’ancien familistère de Guise. En tout cas, c’est sûr qu’on va beaucoup apprendre.
Un furacán é un ciclón que discorre pola zona tropical do Atlántico. Cunha traxectoria parabólica, soen desprazarse inicialmente de Leste a Oeste desde a área entre Cabo Verde e o Caribe, e logo soen enfilar un desprazamento cara ao Norte-Norleste, perdendo intensidade unha vez tocan terra. Porque un furacán retroaliméntase sobre o océano, usando o aire cálido e húmido como combustible.
Ata 1979, os furacáns levaban só nome de muller; probablemente a misoxinia do meteorólogo que os comezou a bautizar (Lindley Wragge) era a causa. Desde entón, altérnanse nomes masculinos e femininos para identificalos cada tempada (a “tempada alta” de furacáns vai de xuño a novembro, sendo o comezo do outono cando se incrementa a súa frecuencia). O listado de nomes proponse con antelación para cada ano e, se hai maior número que as iniciais do alfabeto propostas, continúase con letras gregas para nomealos. Cando algún furacán é sumamente destrutivo, o seu nome retírase.
Imaxe publicada por Le Monde
A escala Saffir-Simpson mide a intensidade dos furacáns. Nestes intres, desprázase polo Caribe un furacán chamado Irma, cunhas dimensións e intensidade espectaculares -que tería efectos devastadores asociados sempre-. Co incremento do quecemento global, os científicos plantéxanse se aumenta tamén o número e intensidade dos furacáns. E, aínda que non se pode concluir nada definitivo, é ben certo que a probabilidade de padecer furacáns máis intensos acentúase. O quecemento global acentúa os riscos extremos.
Sweet! Prefiro que o fagamos sweetly. Pensa na cantidade de cousas que poderemos aprender dese xeito: falareivos na aula en francés, utilizaremos as novas tecnoloxías para consultar e debater información, proporeivos retos, défis. Vouvos preguntar: ¿Cal foi a vosa paisaxe do verán? ¿ Cal é o problema máis gordo da humanidade hoxe? ¿Por que non respetamos a diferenza? ¿Cando chegarán os Estados Unidos do Mundo?…
E vós buscaredes a resposta no vento, ou en twitter, en instagram, en facebook, na web, nas vosas experiencias diarias… Con traballo individual e cooperativo, con gamificación e postas en común, co de sempre e co máis novo. Porque somos así, e xa levamos 10 anos facéndoo. Benchegad@s a un novo ano escolar, que ilustro cunha das cancións que sempre máis me gustaron.
A obra de Harari, escrita con erudición e irreverencia ilustrada, a dicir de Muñoz Molina, cuestiona a historia da humanidade aos ollos da evolución.
Somos unha especie que se apoderou do planeta, que o explota ata a extenuación, que facilitou a extinción de moitas outras especies, que o fixo grazas á revolución cognitiva e avanzou para colonizar, someter e fundar imperios. A pregunta final de Harari é se estamos diante dun abismo ou dunha oportunidade: ¿será capaz a humanidade de revertir o impacto negativo sobre o planeta ou remodelar a especie, de xeito que xa deixemos de ser animais, para ser “deuses”? ¿A revolución científica vai cambiar o sino da historia?
Quizás.
Non teñamos medo de enfrontarnos a esta visión subversiva da nosa historia, non teñamos medo de comprobar como os cartos, os imperios a as leis teñen cambiado a nosa natureza. ¿E que será de nós despois de tanto coñecemento científico? Coido lembrar que Hawking nos invita a abandonar o planeta, de continuar con esta tendencia actual de explotación do mesmo.
As dúas foron as primeiras mulleres nun gabinete ministerial nos seus repectivos países (Federica Montseny [+] na España republicana, Simone Veil [+] na Francia republicana). Ambas foron ministras de Sanidade. As dúas contribuiron a promulgar a primeira lei de despenalización do aborto nos seus países de orixe (Federica Montseny, coa lei de 1937; Veil, coa lei de 1975).
Federica Montseny (1905-1994), activa militante da CNT, formou parte do goberno de Largo Caballero entre 1936 e 1937. Como tantos outros españois, víuse forzada ao exilio. Instalada en Toulouse -onde sería perseguida pola policía nazi e franquista, retornou a España en 1977, durante a transición democrática. Nembargantes, non apoiou o sistema constitucional recén instaurado.
Simone Veil (1927-2017), supervivinte do campo de concentración de Auschwitz, entra no goberno de Chirac en 1974, cando se propón a loi sur l’IVG. Foi a primeira muller presidenta do Parlamento Europeo (1979-1982) e presidíu tamén a Fondation pour la Mémoire de la Shoah, sendo ela víctima directa daquel tempo.
Estío é, no ensino, sinónimo de lecer e descanso. Pero de seguro que estará ben que aproveitemos todos este tempo para seguir aprendendo (lendo, visitando, escoitando, escudriñando, vendo,…). Porque todo tempo é bo para facelo. Non deixedes de descansar, mais non deixedes de sentir curiosidade. Xa nolo dixo Xurxo Mariño hai uns días, e é o mellor consello que se pode dar na adolescencia.
Aproveitemos para escoitar a música que nos gusta e rodearnos da xente que máis queremos. É tempo de lecer e aventura. Se se combinan ben, volveremos todos en setembro con inmensas gañas de seguir participando en proxectos interdisciplinares, de compartir coñecementos e experiencias. Por favor, cando volvamos, que non veñamos dun mundo raro!!!
“O Grande Trauma (así, con maiúsculas) consiste en que o país se urbanizou nun intre. En menos de vinte anos, as cidades doblaron e triplicaron o seu tamaño, mentres enormes extensións do interior que nunca estiveron moi poboadas remataron de baleirarse e entraron no que os xeógrafos chaman o ciclo do declive rural. Entre 1950 e 1970 producíuse o éxodo. Aínda que a finais do século XIX a emigración do campo á cidade (e da Península a Latinoamérica) foi constante, nesas dúas décadas, millóns de persoas fixeron a viaxe de ida. As capitais colapsaron e os construtores non deron abasto para levantar bloques de casas baratas nas periferias, que se encheron de chabolas. En moi pouco tempo, o campo mudou abandoado. Milleiros de aldeas desapareceron e outros milleiros quedaron como residencia de anciáns, sen nengunha actividade económica e sen os servizos máis elementais. Outros milleiros de persoas foron expulsadas das súas casas a punta de pistola pola garda civil para honrar unha política hidráulica que anegaba vales con pobos enteiros dentro. E non conto aos millóns de españois que, neses mesmos vinte anos, emigraron a Europa e Latinoamérica, a meirande parte desde pobos e viliñas arruinados. A paisaxe que pintou ese Grande Trauma define o país e deixou unha pegada enorme nos seus habitantes. Hai unha España na que vive unha poutada de españois, mais hai outra España baleira que vive na mente e na memoria de millóns de españois.”
Plus de la moitié de la population mondiale habite en ville. Même les habitants ruraux ont aujourd’hui une mentalité citadine. L’essor de l’urbanisation est, donc, inarrêtable,surtout dans l’Anthropocène.
“A clave está en dous procesos que acontecen de xeito simultáneo: por unha banda, esas illas estanse afundindo pouco a pouco e, por outra banda, os corais que forman o anel au seu arredor están medrando de xeito vertical para compensar o afundimento e así manterse na zona de augas superficiais. Este mecanismo foi proposto por Charles Darwin, que tamén foi un importante xeólogo. Na Polinesia Francesa, por exemplo, as illas son antigos volcáns con varios millóns de anos de idade (Moorea ten aproximadamente 1,5 m.a.; Raiatea entre 2 e 3 m.a.; e Bora Bora algo máis de 3 m.a.). As illas afúndense porque a placa tectónica na que están sentadas, neste caso a placa do Pacífico, no seu movemento cara ao noroeste sofre un proceso de subsidencia. Todo o conxunto vaise indo a pique pouco a pouco. Pola súa banda, os corais son organismos vivos aos que lles gusta a auga temperada e a luz solar, de tal xeito que se o sitio no que están se afunde -e polo tanto se mete en zonas con menos luz e auga máis fría-, eles tenderán a medrar cara arriba para manterse á mesma altura respecto do nivel do mar.”
Xurxo Mariño: “Terra.”
Xa nos conta Mariño que a illa central de Bora Bora leva ben tempo afundíndose, o que non deixa de ser unha excusa para escoitar unha bela composición de Yuri Borin.
O concepto de cidade-xardín concebíuno o reformador social inglés Ebenezer Howard, que -a comezos do século XX- plantexou un novo xeito de construir e planificar cidades a partires de vivendas unifamiliares. A introdución do modelo en España, nas aforas das cidades, estivo en principio vencellada á residencia de clases acomodadas.
No caso de A Coruña, o barrio residencial de Cidade-Xardín, destinado a familias de clase media-alta, comezouse en 1921, tendo como modelo un plano ortogonal que, ao longo de 30 anos, transformou o espazo de hortas de Riazor nun barrio máis da cidade.
Achegándonos a este espazo, hoxe en día contemplamos un plano en dameiro cunha forma exterior en ferradura, que inclúe funcións residenciais, educativas e sanitarias, sobre todo.
Unha vez que visitamos Romanorum Vita, imos tentar movernos por este espazo próximo á exposición e imaxinar -se este fose o plano dunha cidade romana- onde estarían situados os seus principais fitos nese plano imaxinario, comparándoo co modelo de Timgad.
La Seconde Guerre mondiale a ébranlé le système colonial. Les puissances coloniales ont perdu de leur prestige d’antan. Les peuples colonisés, souvent employés pour renflouer les rangs des armées alliées en guerre, éprouvent le désir de se défaire des liens qui les unissent encore à une Europe ruinée et exsangue.
De plus, l’émergence de deux grandes superpuissances anticolonialistes, les États-Unis et l’Union Soviétique, et le nouveau contexte international après 1945 favorisent la lutte des colonies pour l’indépendance. La charte des Nations Unies réafirme le “respect du principe de l’égalité des droits des peuples et de leur droit à disposer d’eux-mêmes”. Les peuples colonisés, conscients du nouveau contexte international favorable qui s’offre à eux, se lancent dans la lutte pour leur indépendance; cette émancipation des colonies se fera pour les uns par la négociation, pour les autres par la force.
La décolonisation se fait en deux phases. La première s’étend de 1945 à 1955 et touche surtout les pays du Proche et Moyen-Orient, ainsi que l’Asie du Sud-Est. La seconde phase commence en 1955 et concerne essentiellement l’Afrique du Nord et l’Afrique noire. La Conférence de Bandung de 1955, réunissant 29 délégués africains et asiatiques, annonce la décolonisation en Afrique et marque l’entrée sur la scène internationale des pays du tiers-monde.
Deportado 4443narra, en primeira persoa, as vivenzas de Antonio Hernández Marín -morto hai agora 25 anos- en Mauthausen e Gusen, desde xaneiro de 1941 ata xuño de 1945. Carlos Hernández de Miguel chiou en twitter a historia, e eses chíos foron ilustrados por Ioannes Ensis nunha publicación que ve agora a luz.
Quero quedarme cunha imaxe, a da páxina 53 da novela gráfica, como resumo espectral desta testemuña: un traxe a raias de presidiario -un traxe que uniformiza a todos por igual, que os sinala como reclusos-, un número-os presos non son máis ca un número, deixan de ter persoalidade propia para os seus captores-, un triángulo azul-evocado na obra de teatro de Laila Ripoll– coa “S” de Spanier cosida -para identificar a procedencia dos presos. O que sigue é o retrato cotián do terror, da humillación, do abuso e da indignidade, mesturado cunha esperanza remota de que todo aquilo rematará canto antes. Diante deste panorama, algúns deciden suicidarse ou provocar que os maten -a alambrada electrificada pode ser unha definitiva salvación-; outros sufren as penurias de traballar na canteira, símbolo do peor traballo forzado imaxinable.
A historia percorre os momentos históricos da Segunda Guerra Mundial desde dentro dun campo de concentración -que despois será de exterminio- nazi, desde a óptica de republicanos españois que reivindican a memoria histórica de quen loitou incesantemente contra o fascismo. E así se van sucedendo os episodios que afectan á vida dos presos: a entrada en guerra dos USA,a posta en práctica da Solución Final, a batalla de Stalingrado, o desembarco de Normandía e o colapso nazi, que evocan de fondo unha secuenciación terrorífica desa Guerra na que tamén os españois participaron. Non se esquenza.
“Cando eleximos -a comezos deste curso académico- como título do proxecto interdisciplinar “Humano/Inhumano”, non pensei que esta canción fose existir. Que este tour de force poidese acontecer. Que a vida ofrecese esta oportunidade. Agora alédome da elección. E do que por diante se ofrece.”
Evoco o Arnoia, o Miño, o Ulla, o Caldo, o Umia, o Tambre, o Sar, e moitos outros que quedan na terra dos mil ríos… Esa da que nunca me quero despegar.
Este ano tivemos ocasión de visitar proxectos de ecocidade como a Île de Nantese o Bosco Verticale de Milano. Agora que ides a Porto, fixádevos ben no que de ecocidade alí ides atopar. Ollade, ollade ben!
Milán é vertical: unha catedral gótica que se impulsa cara ao ceo, un quartiere di Isola que recupera o espazo para un skyline que toque o ceo, un dedo de Cattelan que provoca e inspira,…
Tamén tocamos o ceo en Torino, tamén o intuimos en Florencia… Foi unha viaxe verticale… Grazas por compartila!
A nosa viaxe europea de 2017 lévanos a Milán, unha cidade de máis de 2.000 anos de historia [en français], ocupada polos romanos en 196 a.n.e. Alí legalizouse o cristianismo no 313 (edicto de Milán). A partir da Baixa Idade Media foi un grande centro industrial e comercial. Convertida nun dos principais focos do nacionalismo italiano no século XIX, a evolución desta cidade que vivíu o “milagre económico” -un grande desenvolvemento industrial- nos anos 1950 e 1960, lévaa a ser hoxe urbe cosmopolita, terciarizada e capital da moda internacional. Será un reto descubrir a cidade [ver algúns fitos, entre os que está a Torre Unicredit; tamén lembramos a descrición que de San Bernardino alle Ossa fai Umberto Eco en “Número cero”; pasaremos por Piazza Fontana e lembraremos a Giuseppe Pinelli].
Nun petit village, no que se construíu un primeiro château a partir de 1100, érguese o conxunto que configura hoxe o parque temático-histórico de Puy du Fou, na rexión da Vendée. Nel, numerosos personaxes históricos, literarios e outros recreados (os galos cristiáns que se enfrontan a romanos invasores, Saint Philibert de Noirmoutier facendo fronte aos viquingos, os cabaleiros da Táboa Redonda, Xoana de Arco loitando contra os ingleses, Cyrano de Bergerac e os tres mosqueteiros, Charettena guerra da Vendée, …) fan as ledicias dos espectadores con postas en escena verdadeiramente espectaculares.
Velaquí un xeito de aproximarse á historia ben atractivo e particular, un xeito que engancha.
