Fascinante. O planeta vermello sempre espertou curiosidade, especialmente desde que a traducción errónea do termo canali do astrónomo Schiaparelli (1895) alumeou a posibilidade dunha civilización extraterrestre neste planeta situado hoxe a 8 meses de viaxe tripulada desde a Terra (1,52 UA de distancia). Despois sorprenderíanos H.G. Wells coa chegada dos invasores, e ben máis marcianos de ficción encheron estanterías de biblioteca.
Seguramente Marte tivo unha superficie habitable no período Noéico, alá por 3.500-4.000 millóns de anos antes de agora. É o que se traduce das primeiras sondaxes feitas polas Viking, que amartizaron en 1976. Distintas misións exitosas teñen acontecido desde entón, e non só por parte da NASA: Mars Pathfinder, Spirit, Opportunity, Mangalyaan, InSight, Mars Express… E a carreira acelerarase desde este 2020, se ben poñer unha tripulación no planeta vermello ha de custar tempo e recursos.
O esencial da investigación astrobiolóxica sobre Marte céntrase na análise da presenza de vida microbiana e biomarcadores como a auga e o xeo baixo o regolito, ao tempo que se tenta comprender mellor o rol do metano nunha atmosfera con moi feble presión e se estudian o vento superficial e os martemotos.
Pechada na súa lagoa, Venecia inspira ao mundo. É a cidade máis imitada e reproducida. Hai Venecias en todos os continentes. Sobre ela e o seu espírito, sobre a súa aura e necesidade de conservación, sobre a solución que hai que dar a unha cidade moribunda de habitantes e chea de pasado, Salvatore Settis escribe un belo opúsculo. Podedes consultar extractos en #SeVeneciaMorre.
Moitas cidades viven asfixiadas polo branding. As cidades históricas teñen un patrimonio cultural que as debería individualizar e non facerlles precisar de logos atractivos para convertelas en mercadoría. Mais o turismo masivo fainas entrar na competencia con outras orfas de pasado. O estado actual de Venecia remítenos á sensación de que a cidade foi construída hai séculos para o turismo.
Antítese da modernidade para Marinetti, símbolo para Nietzsche, Venecia convírtese en presaxio e modelo da cidade futura para H.W. Corbett. Baleirada pola pandemia, resulta intensamente admirable nas panorámicas que da Piazza San Marco e arredores se gravaron en maio de 2020, escenario ideal para as cancións de Zucchero.
DavidQuammen afróntanos, en #Contaxio, ás infeccións do pasado inmediato, do presente e do porvir. Porque as zoonoses son e serán as causantes das nosas pandemias presentes e futuras. Detrás das grandes epidemias recentes hai, sobre todo, virus ARN que teñen como especies reservorias aves ou mamíferos ou se transmiten por insectos que actúan a xeito de vectores, e así xurden as enfermidades asociadas ao virus de Marburgo, Ébola, Nipah, SIDA, SARS,…
Quammen atrévese, mesmo á altura do capítulo 100 deste libro imprescindible nos nosos tempos, a recrear literariamente -no máis sublime estilo conradiano– a historia do Cazador Ferido, a hipótese científica aceptada hoxe en día para a orixe do SIDA, une des grandes tueuses de nos jours. O que virá no futuro, a nivel pandémico, está sobradamente anunciado a nivel científico.
Boa tarde.
Non fai falla que se alcen, incluso é recomendable que o eludan. Non sei quen escolleu esta data para graduarse, mais de seguro que ao ex-vixía de occidente non lle disgustaba.
Veño despedirme dos meus chouchous, que non choux-fleurs, o alumnado Bachibac que comezou alá por 2014 no IES, cando celebrabamos o 25° aniversario do Neira Vilas -por moito que a cartela da torre semelle que vivimos nunha conmemoración non stop.
Iniciamos aquela andaina cun gravado de Durero, inspirándonos nel para construir un cadrado máxico de 5 x 5, ben máis perfecto ca este 4 x 4 que alberga as datas de nacemento dos 17 élèves Bachibac que se gradúan en 2020.
Se ollades ben, comprobaredes que nesta icona da cultura europea se esconde unha habitación en Holanda -máis ben un parque con bicis, un círculo de amizade que implosiona fronte á sé do Parlamento europeo en Bruxelas, unha torre de árbores na city de Milán, un museo na antiga fábrica de salvar xudeus en Cracovia, unha folla rachada na orchestra dun teatro gregoque sirve para comprobar a acústica de Epidauro…
Veredes incluso as aulas en que, cada setembro, iniciabades case sempre o curso académico con xosea. Ou a habitación na que algúns de vós gañastes o desafío Galiciencia 2 anos seguidos. No horizonte seguro que deviñades o Mont Saint-Michel diante do que tantas veces vos fotografiastes con Juan e Mr. Vidal.
Como di nestes tempos un escritor de referencia en zoonoses, David Quammen, “nada era imprevisible”: un arco da vella ábrese como esperanza para o voso futuro, aínda que no gravado tamén estea presente o morcego que tería sido reservorio do coronavirus que nos obriga a permanecer ben espallados. Sostén a cartela que invadirá o noso espírito lembrando a esta xeración que tantos bos momentos nos dou: “Melancolía“.
En ano de EID, nada era imprevisible. Mais a vida sigue. É verán, aparentemente tempo de calma, erradicación e disfrute. Se nos queremos, todo será previsible… Para voltar en setembro, con distancia social, con máscaras, con precaucións, con vida.
Invítovos a que o festexemos. Falla fai. Se hoxe rematou a ABAU, espero que non haxa grandes novidades en semanas. Ánimo!!!
Velaquí un proxecto interdisciplinar que podedes consultar na ligazón á que vos dirixe a imaxe superior. En colaboración coa profesora Victoria Fernández Rancaño, de Tecnoloxía, o alumnado de 1º ESO do curso 2019-20, #NaCasa, elaborou toda unha serie de materiais de grande interese.
O último libro de Henry Kamen, “La invención de España”, afonda -desde a súa perspectiva de especialista na Historia Moderna de España- nas orixes de mitos e lendas que contribuiron a crear a “nación española”, sobre todo despois da acción da historiografía liberal do século XIX. E velaí que se debullan os clichés máis diversos: a resistencia de Numancia (identificada como exemplo que despois ben puido guiar “resistencias” posteriores: a mal chamada Reconquista, a “guerra da independencia” contra os franceses -coñecida no exterior como “guerra peninsular”), o falso melting pot convivencial de al-Andalus, a inexistente “nación étnica”, a conformación das lendas negras, o papel da Inquisición e a sobrevaloración do espírito católico español, a decadencia despois dunha longa época imperial, o papel da monarquía. En suma, toda unha serie de valores que o hispanista británico cuestiona. Porque as nacións son mitos fundacionais, que tratan de forxar identidades comúns onde ás veces non existen.
“Nestas páxinas referímonos a diversos aspectos de España só desde o prisma de algúns dos mitos e os debates máis comúns que teñen xurdido na súa historia. Os mitos -por exemplo, a noción de que houbo unha raza española antes da aparición de España, a noción dun legado romano, o papel dunha Reconquista ou decadencia constante da nación- en realidade eran ficticios, mais tamén aspiracións positivas que, no seu conxunto, contribuían a definir as características do que chegou a ser España. O problema que aínda non se resolveu é se as diferentes ideas e aspiracións foron capaces de fusionarse para acadar unha nación unida.”
Aujourd’hui, l’Institut Français à Madrid partage une vidéoconférence avec M. Blanquer -ministre de l’éducation nationale, qui va répondre aux questions des élèves Bachibac sur l’épreuve de cette année scolaire et les nouveautés pour l’année prochaine. Ce sera à 17:00. Cliquez sur l’image afin de rejoindre la vidéoconférence.
Nas últimas trinta e seis horas estiven a ler intensamente o diario de Winston, escrito hai trinta e seis anos. Atopeino escondido no moble do trasteiro deste apartamento. Que desacougo para aquel home que traballaba para o Ministerio da Verdade, saber que estaba a todas horas a manipular, deformar, deconstruir…
Agora enténdoo todo. Fóra falan do inimigo invisible e implacable ao que combate o Exército. Din que é un virus con cápside que afecta letalmente a quen ten patoloxías previas. Pero eu non o creo. Coido que o Ministerio da Verdade de agora está a vendernos fake news para que fagamos caso ás instruccións do goberno. Seica queren quitarnos a liberdade de andar pola rúa, convertirnos en consumidores-non produtores, todo o contrario ao que o Neolítico fixera de nós hai milleiros de anos. Deben querer reducir a contaminación global, eliminar o cambio climático, loitar polos poucos osos brancos que quedan no polo setentrional. A min non me enganan: o que queren é reducir o noso librepensamento e capacidade de crítica, a liberdade de movementos, a nosa vida.
Confináronnos nos apartamentos, contrataron a persoalidades públicas para que nos convenzamos de que non protestar é o “politicamente correcto”. ¿Onde está a resistencia? Non a escoito nas palmadas das 20:00, non a recoñezo nas caceroladas, seica deben estar no monte. ¿Venderíanse? Éntrame pánico de pensar que estea recluída en cárceres, ou abafada en campos de concentración. Teño medo de saír á rúa.
Na televisión difunden cada pouco mensaxes de que estamos en guerra contra o SARS-CoV-2; as rúas están baleiras en día laborable; militares e policías alertan sobre este espírito escuro que se difunde polo aire. Ten un medo de tocar cada pomo, varanda, baldosa, porta, cristal, superficie; non vaia o condeado estar agardándote para replicarse nas túas células. E a paranoia medra nos nosos miolos, non vaia ser que xa esteamos tocados pola infección, que nos convirtamos en leprosos do século XXI. É unha estratexia do INGSOC (ben, do que goberne agora), e cada día o Grande Irmán sae dar a rolda de prensa para contarche que van milleiros de contaxiados máis, centos de mortos amoreados en hospitais fedorentos, morgues improvisadas. A estratexia está ben argallada: fanche ter medo, ata che dan consignas para non bicar a quen amas; ¿por que o Estado se atreve a controlarnos deste xeito?
O ídolo destes intres é Turchin, coa súa cliodinámica; cre que predecíu a crise, baseándose en aleatorias sumas de datos demográficos. Pero hai máis grupos de presión detrás desta pandemia; igual os de Fridays for Future quixeron apagar o consumo global, igual os terraplanistas desconvocaron o cruceiro porque pensan que o muro de xeo se esnaquiza, a saber… E as autoridades aprovéitanse! Botan man da pseudociencia para manternos quedos, sen actividade, mudos, aplanados, lonxe da curva de Gauss coa que atormentan os médicos. Non se aplanará, a Terra non é plana, Gauss prometía unha campá.
Agardo a que as autoridades usen todas o mesmo uniforme, cun emblema que semelle ao do presidente da Compañía que asumía o control do planeta en “Plutocracia”, porque finalmente son plutócratas os que controlan as nosas vidas. Son elites competitivas, desexosas de poder e de anular a entropía. Porén, a vida é desorde, caos, e os humanos seres indefensos nun recanto do universo. Habemos de atopar o medio de rebelarnos, de evitar o pago de multas e fuxir. Ten que haber algún lugar onde poder pasear, onde Google Earth non te vixíe coa súa cámara sanguinaria, ao servizo de ocultos intereses.
Aconsellan o illamento social. Impóñeno! Cando vas ao supermercado tés que gardar colas coma as dos desempregados que na crise do 29 acudían aos comedores sociais, pero alonxados uns dos outros, non vaia ser que o contacto te poida exterminar in situ. Nada de festas, só se pode xogar a distancia; os botellóns serán individuais, as protestas desde as fiestras. Xa non importa que a xente acumule alcohol para evadirse, cada quen será libre no seu espazo particular. Pero de seguro que xa están pensando en abolir a propiedade, colectivizalo todo e converternos en escravos encadeados ao consumo dixital, ás series e informacións amañadas para que creamos vivir na burbulla de Truman.
O ministerio da propaganda difunde mensaxes continuas nas pantallas; promove a obediencia ás forzas de seguridade, o ensalzamento dos médicos como hoplitas insuperables destes tempos. Contrata a pensadores que mudan de parecer para aconsellarnos que aceptemos esta reconversión á economía de guerra; o último do que teño escoitado consellos deste tipo é Attali, o mesmo que defendeu o nomadismo como esencia humana, aquel que loubaba as vantaxes da globalización. E si, as paredes das casas xa semellan muros de trincheira.
Quizá xa só Zizek se reclame como apóstolo da contra, só el semella capaz de ver que o capitalismo sucumbirá diante do coronavirus. A quen lle quede tempo para reflexionar que o faga, porque de seguro queren que deixemos de librepensar.
Din que pecharon as fronteiras; os aeroportos expatrían estranxeiros; a policía ten tomadas as estradas. Ata nas aldeas patrullan vixiantes; alí onde o aire che permitía a liberdade -contrariamente ao que se dicía no medievo, agora estás escravizado polas forzas da orde. Advirte a propaganda que non vivimos tal situación nunca; dou fe: a vida era antes alegre, dinámica, expansiva, borbullaba… Agora converteuse nun cadro de Hopper, con persoas solitarias e incomunicadas, ausentes, frías, distantes e desconfiadas. Agora somos seres humanos cerebralmente modificados, OCM’s -que non OXM’s.
No diario de Winston falaban da guerra entre imperios. Agora semella que a guerra está aquí, pois en Oriente proclaman que están contendo ao virus invasor. De seguro que tamén é propaganda -como a que difunde Byung-Chul Han nos seus artigos de xornal, pois todos sabemos que esta crise sanitaria non fará máis ca aumentar a potencia chinesa. E esas sociedades disciplinadas e colectivizadas arrimarán o ombreiro para arremeter contra nós e prender o facho da vitoria definitiva, converténdonos en obedientes servos televixiados continuamente. ¿Que será entón das liberdades que os filósofos de outrora postularon para cidadáns activos? Mesmo eu temo perder esa condición.
A cidadanía desespérase. Algunha xente montou raves clandestinas, outra descarga a súa ira nas redes sociais. A este paso, os gabinetes de psiquiatría non darán abasto cando saiamos -se o facemos- do confinamento. É posible que vivamos nas nosas carnes o desplome dos piares da civilización; será a consecuencia de tanta falsedade e prestar atención a detalles intrascendentes, porque o que está en xogo é ser humano, seguir séndoo.
As igrexas suprimen cultos, nunca tal se víu. Os enterros están limitados a tres persoas. A vida baléirase, por moito que semelle que hai festa nas varandas. Non hai festa, é unha enorme falsedade; a propaganda invade as pantallas cada pouco co gallo de fomentar un placebo prescindíbel. Non hai soldados, non hai heroes, só hai mortos aos que non se aplaude, caídos nunha batalla que alimenta a excusa de manternos pechados. De millóns de móbiles xurden chamamentos absurdos a manterse quedos, illados, como se todos fósemos participantes dun programa de telerrealidade nun continente lonxano; mesmo alí, a xente distráese camiñando, subindo aos cocoteiros, baduando de leria nas praias paradisíacas. Aquí non hai iso: só hai confinamento. Confinamento, si… Algunha web lingüística ha de proclamala “a verba do ano”, deste ano bisesto que boa cousa non podía traer; e para entón igual todo temos esquecido, xa non lembraremos o descenso da concentración de dióxido de nitróxeno, nin os falsos aplausos desde as fiestras, porque non pensaremos… O obxectivo estará ben adiado.
Cando a vida era vida, e podíamos saír á rúa, non había bustos parlantes que enchesen tanto plasma. Agora multiplícanse; detrás das webcams alóxanse cociñeiros a tempo parcial, condutores de prime-time desaliñados, aspirantes a famosos en baixa resolución, todo un mundo de escasa calidade. O deterioro das facianas é mostra inicua do deterioro das relacións persoais, emblema da deshumanización por alonxamento social. Os Estados combaten con máis soltura cos individuos ca coas masas.
Atréveste a continuar en Twitter? Utiliza o hashtag #Distopía2020
Nestes tempos, moitos xornalistas e comentaristas volven cara a un artigo publicado en Nature en 2012, da autoría de Peter Turchin. Nel analizábanse os ciclos históricos de crise e violencia, que na historia norteamericana -segundo una aplicación da análise matemática aos big data- se tiñan dado cada 50 anos desde 1870. A proposta de Turchin baséase na predicción de ciclos diversos, algúns de prosperidade, outros de crise.
Na historia da humanidade, as epidemias ocupan un lugar importante: fomos, somos e seremos infectados por microbios que porán en perigo a supervivencia da especie. Desde que levamos rexistro, algunhas pandemias teñen sido máis mortíferas ca outras: é o caso da Peste Negra [ver mapa], que a mediados do s. XIV exterminou entre o 30 e 50% da poboación europea; ou a varíola [ver mapa], que -chegada do Vello Mundo- sumou máis de 50 millóns de mortos en América no s. XVI; case tan virulenta foi a “gripe española” de 1918 [ver mapa], ao final da Grande Guerra. Síguelle en mortandade a “plaga de Xustiniano” [ver mapa], no s. VI, e a máis recente enfermidade que suma millóns de falecidos é a do VIH/SIDA [ver mapa].
A día de hoxe -18 de marzo de 2020- a pandemia global de coronavirus apenas se achega aos 9.000 falecidos, se ben a súa taxa de propagación é acelerada. De feito, uns días máis tarde (24 de marzo), esta é xa a peor pandemia do século XXI.
Un virus [vidéo] est une particule microscopique infectieuse qui ne peut se répliquer qu’en pénétrant dans une cellule et en utilisant sa machinerie cellulaire. Il est différent d’une bactérie. Voici quelques exemples:
¿De que falamos cando falamos de “bombas demográficas”, esa expresión que acuñara hai 50 anos Paul Ehrlich? Pensemos en 2 países africanos -Nixeria e Exipto- que teñen, xuntos, case a mesma poboación que os EEUU (iso si, con pouco máis da quinta parte da superficie da superpotencia económica norteamericana). En 2020, Nixeria ten un 43,5% da súa poboación menor de 15 anos; en Exipto, neste mesmo ano, case o 34% da poboación ten menos de 15 anos.
Tomemos o exemplo de Exipto: nun país de 1.000.000 de km2, a poboación concéntrase en 80.000 km2. Na época de Ramsés II, hai aproximadamente 3250 anos, a densidade de poboación no territorio verdadeiramente habitado era de 25 hab./km2. Hoxe en día é 51 veces aquela (1275 hab./km2), sobre o mesmo territorio ocupado.
Empezando por enunciar características das crises persoais -que implican solucións variadas en función da psicoloxía dos protagonistas, Jared Diamond céntrase en estudar momentos de #crises na historia contemporánea de 7 países diferentes: Finlandia, Xapón, Chile, Indonesia, Alemania, Australia e Estados Unidos de Norteamérica. O autor analiza a reacción de dirixentes e pobos na resolución dos conflitos políticos expostos: a guerra de inverno en Finlandia, o Xapón Meiji, o Chile do golpe de Estado de Pinochet, a Indonesia de Sukarno e Suharto, a reconstrución de Alemania e a sucesiva afirmación da identidade australiana fronte á herdanza británica; por último, Diamond afronta os retos da superpotencia USA diante do declive político e o incremento das desigualdades económicas. Nun capítulo case final, o autor analiza os retos aos que se enfronta hoxe en día o mundo, entre os cales sobresaen catro: a ameaza nuclear, o cambio climático global, a sobreexplotación e deterioro dos recursos naturais e o aumento drástico das desigualdades económicas. É este un libro de leitura necesaria para abordar -desde unha perspectiva crítica- a Historia do Presente.
La nuit tombe sur l’église abbatiale. Le rituel commence: les cloches sonnent, peu à peu les moines arrivent, ils s’agenouillent; le silence reste stupéfiant. De temps en temps, du public vient. Les vieilles dames -goutte à goutte, les touristes, prennent la place dans les bancs. Lorsqu’ils ouvrent la porte de l’église, les derniers rayons du Soleil se filtrent parmi le couloir de la nef. Tout près de 17:30, l’éclairage s’allume. Les vêpres vont commencer. Une cinquantaine de tuniques noires inonde le choeur de la basilique. Les échos du chant grégorien résonnent sur les murs. Les fidèles et les moines inclinent leurs corps quelquefois…On dirait qu’on revit le Moyen Âge. Un esprit de dévotion retentit dans nos coeurs. Le cyprès hérité de Silos depuis 1997 cherche le ciel à la cour d’entrée. Déjà sur le chemin piétonnier, les oiseaux bavardent avant d’aller se coucher, et le débit de la Sarthe coule doucement vers le village du premier maire métis de la France. On sent bien l’humidité.
Peut-on nier la théorie de l’évolution? Non. Cette théorie s’est vite imposée et est devenue un dogme de la biologie moderne auprès d’une majorité de scientifiques.
As paisaxes agrarias son herdanzas do pasado e innovacións do presente. En Galicia, por exemplo, a pervivencia de agras, soutos, bocages e cortiñas vese notablemente alterada por procesos de concentración parcelaria, incremento da silvicultura e abandono da actividade rural. De aí que a modificación das paisaxes culturais tradicionais dese paso a novas estruturas nas que a intensificación e a especialización, á par que a difusión de novos cultivos, modifican por completo a paisaxe herdada.
