Sapiens

A obra de Harari, escrita con erudición e irreverencia ilustrada, a dicir de Muñoz Molina, cuestiona a historia da humanidade aos ollos da evolución.

Somos unha especie que se apoderou do planeta, que o explota ata a extenuación, que facilitou a extinción de moitas outras especies, que o fixo grazas á revolución cognitiva e avanzou para colonizar, someter e fundar imperios. A pregunta final de Harari é se estamos diante dun abismo ou dunha oportunidade: ¿será capaz a humanidade de revertir o impacto negativo sobre o planeta ou remodelar a especie, de xeito que xa deixemos de ser animais, para ser “deuses”? ¿A revolución científica vai cambiar o sino da historia?

Quizás.

Non teñamos medo de enfrontarnos a esta visión subversiva da nosa historia, non teñamos medo de comprobar como os cartos, os imperios a as leis teñen cambiado a nosa natureza. ¿E que será de nós despois de tanto coñecemento científico? Coido lembrar que Hawking nos invita a abandonar o planeta, de continuar con esta tendencia actual de explotación do mesmo.

• Consulta algunhas citas do libro.

Montseny / Veil

As dúas foron as primeiras mulleres nun gabinete ministerial nos seus repectivos países (Federica Montseny [+] na España republicana, Simone Veil [+] na Francia republicana). Ambas foron ministras de Sanidade. As dúas contribuiron a promulgar a primeira lei de despenalización do aborto nos seus países de orixe (Federica Montseny, coa lei de 1937; Veil, coa lei de 1975).

Federica Montseny (1905-1994), activa militante da CNT, formou parte do goberno de Largo Caballero entre 1936 e 1937. Como tantos outros españois, víuse forzada ao exilio. Instalada en Toulouse -onde sería perseguida pola policía nazi e franquista, retornou a España en 1977, durante a transición democrática. Nembargantes, non apoiou o sistema constitucional recén instaurado.

Simone Veil (1927-2017), supervivinte do campo de concentración de Auschwitz, entra no goberno de Chirac en 1974, cando se propón a loi sur l’IVG. Foi a primeira muller presidenta do Parlamento Europeo (1979-1982) e presidíu tamén a Fondation pour la Mémoire de la Shoah, sendo ela víctima directa daquel tempo.

 

Verán

Estío é, no ensino, sinónimo de lecer e descanso. Pero de seguro que estará ben que aproveitemos todos este tempo para seguir aprendendo (lendo, visitando, escoitando, escudriñando, vendo,…). Porque todo tempo é bo para facelo. Non deixedes de descansar, mais non deixedes de sentir curiosidade. Xa nolo dixo Xurxo Mariño hai uns días, e é o mellor consello que se pode dar na adolescencia.

Aproveitemos para escoitar a música que nos gusta e rodearnos da xente que máis queremos. É tempo de lecer e aventura. Se se combinan ben, volveremos todos en setembro con inmensas gañas de seguir participando en proxectos interdisciplinares, de compartir coñecementos e experiencias. Por favor, cando volvamos, que non veñamos dun mundo raro!!!

Bo verán 2017 a todas e todos.

Paisaxes agrarias

“O Grande Trauma (así, con maiúsculas) consiste en que o país se urbanizou nun intre. En menos de vinte anos, as cidades doblaron e triplicaron o seu tamaño, mentres enormes extensións do interior que nunca estiveron moi poboadas remataron de baleirarse e entraron no que os xeógrafos chaman o ciclo do declive rural. Entre 1950 e 1970 producíuse o éxodo. Aínda que a finais do século XIX a emigración do campo á cidade (e da Península a Latinoamérica) foi constante, nesas dúas décadas, millóns de persoas fixeron a viaxe de ida. As capitais colapsaron e os construtores non deron abasto para levantar bloques de casas baratas nas periferias, que se encheron de chabolas. En moi pouco tempo, o campo mudou abandoado. Milleiros de aldeas desapareceron e outros milleiros quedaron como residencia de anciáns, sen nengunha actividade económica e sen os servizos máis elementais. Outros milleiros de persoas foron expulsadas das súas casas a punta de pistola pola garda civil para honrar unha política hidráulica que anegaba vales con pobos enteiros dentro. E non conto aos millóns de españois que, neses mesmos vinte anos, emigraron a Europa e Latinoamérica, a meirande parte desde pobos e viliñas arruinados. A paisaxe que pintou ese Grande Trauma define o país e deixou unha pegada enorme nos seus habitantes. Hai unha España na que vive unha poutada de españois, mais hai outra España baleira que vive na mente e na memoria de millóns de españois.”

 Sergio del Molino: “La España vacía.”

– Consulta o tema de paisaxes agrarias de España.

– Consulta un vello artigo sobre cambios e permanencias no sector agrario.

Urbanisation

Plus de la moitié de la population mondiale habite en ville. Même les habitants ruraux ont aujourd’hui une mentalité citadine. L’essor de l’urbanisation est, donc, inarrêtable, surtout dans l’Anthropocène.

• Consultez un résumé.
• Regardez un diaporama de Marie Desmares et quelques schémas des villes au monde.
• Les 25 plus grandes villes au monde.
• Quelques définitions: une aire urbaine; un autre schéma; une conurbation (définition) ; une mégalopole (définition); une ville mondiale (définition).
• Complétez quelques activités d’un livre Didapages de Martial Berthot.
• Une fiche d’activité (voir activité).
• Une carte sur les slums du monde.

Bora Bora

“A clave está en dous procesos que acontecen de xeito simultáneo: por unha banda, esas illas estanse afundindo pouco a pouco e, por outra banda, os corais que forman o anel au seu arredor están medrando de xeito vertical para compensar o afundimento e así manterse na zona de augas superficiais. Este mecanismo foi proposto por Charles Darwin, que tamén foi un importante xeólogo. Na Polinesia Francesa, por exemplo, as illas son antigos volcáns con varios millóns de anos de idade (Moorea ten aproximadamente 1,5 m.a.; Raiatea entre 2 e 3 m.a.; e Bora Bora algo máis de 3 m.a.). As illas afúndense porque a placa tectónica na que están sentadas, neste caso a placa do Pacífico, no seu movemento cara ao noroeste sofre un proceso de subsidencia. Todo o conxunto vaise indo a pique pouco a pouco. Pola súa banda, os corais son organismos vivos aos que lles gusta a auga temperada e a luz solar, de tal xeito que se o sitio no que están se afunde -e polo tanto se mete en zonas con menos luz e auga máis fría-, eles tenderán a medrar cara arriba para manterse á mesma altura respecto do nivel do mar.”

Xurxo Mariño: “Terra.”

Xa nos conta Mariño que a illa central de Bora Bora leva ben tempo afundíndose, o que non deixa de ser unha excusa para escoitar unha bela composición de Yuri Borin.

Cidade-Xardín

O concepto de cidade-xardín concebíuno o reformador social inglés Ebenezer Howard, que -a comezos do século XX- plantexou un novo xeito de construir e planificar cidades a partires de vivendas unifamiliares. A introdución do modelo en España, nas aforas das cidades, estivo en principio vencellada á residencia de clases acomodadas.

No caso de A Coruña, o barrio residencial de Cidade-Xardín, destinado a familias de clase media-alta, comezouse en 1921, tendo como modelo un plano ortogonal que, ao longo de 30 anos, transformou o espazo de hortas de Riazor nun barrio máis da cidade.

Achegándonos a este espazo, hoxe en día contemplamos un plano en dameiro cunha forma exterior en ferradura, que inclúe funcións residenciais, educativas e sanitarias, sobre todo.

Unha vez que visitamos Romanorum Vita, imos tentar movernos por este espazo próximo á exposición e imaxinar -se este fose o plano dunha cidade romana- onde estarían situados os seus principais fitos nese plano imaxinario, comparándoo co modelo de Timgad.

• Consulta a actividade proposta.

Décolonisations

La Seconde Guerre mondiale a ébranlé le système colonial. Les puissances coloniales ont perdu de leur prestige d’antan. Les peuples colonisés, souvent employés pour renflouer les rangs des armées alliées en guerre, éprouvent le désir de se défaire des liens qui les unissent encore à une Europe ruinée et exsangue.

De plus, l’émergence de deux grandes superpuissances anticolonialistes, les États-Unis et l’Union Soviétique, et le nouveau contexte international après 1945 favorisent la lutte des colonies pour l’indépendance. La charte des Nations Unies réafirme le “respect du principe de l’égalité des droits des peuples et de leur droit à disposer d’eux-mêmes”. Les peuples colonisés, conscients du nouveau contexte international favorable qui s’offre à eux, se lancent dans la lutte pour leur indépendance; cette émancipation des colonies se fera pour les uns par la négociation, pour les autres par la force.

La décolonisation se fait en deux phases. La première s’étend de 1945 à 1955 et touche surtout les pays du Proche et Moyen-Orient, ainsi que l’Asie du Sud-Est. La seconde phase commence en 1955 et concerne essentiellement l’Afrique du Nord et l’Afrique noire. La Conférence de Bandung de 1955, réunissant 29 délégués africains et asiatiques, annonce la décolonisation en Afrique et marque l’entrée sur la scène internationale des pays du tiers-monde.

• L’indépendance de l’Inde et du Pakistan.
• La décolonisation de l’Indochine française.
• La décolonisation en Afrique.
• L’émergence du Tiers Monde.
• Une fiche-résumé.
• Un quiz. Et un résumé.
• N’oubliez pas consulter herodote.net et histoire-image.org. Et encore une autre fiche. Et le site de Martial Berthot.
• Commentez quelques caricatures.

Deportado 4443

Deportado 4443 narra, en primeira persoa, as vivenzas de Antonio Hernández Marín -morto hai agora 25 anos- en Mauthausen e Gusen, desde xaneiro de 1941 ata xuño de 1945. Carlos Hernández de Miguel chiou en twitter a historia, e eses chíos foron ilustrados por Ioannes Ensis nunha publicación que ve agora a luz.

Quero quedarme cunha imaxe, a da páxina 53 da novela gráfica, como resumo espectral desta testemuña: un traxe a raias de presidiario -un traxe que uniformiza a todos por igual, que os sinala como reclusos-, un número -os presos non son máis ca un número, deixan de ter persoalidade propia para os seus captores-, un triángulo azul -evocado na obra de teatro de Laila Ripoll– coa “S” de Spanier cosida -para identificar a procedencia dos presos. O que sigue é o retrato cotián do terror, da humillación, do abuso e da indignidade, mesturado cunha esperanza remota de que todo aquilo rematará canto antes. Diante deste panorama, algúns deciden suicidarse ou provocar que os maten -a alambrada electrificada pode ser unha definitiva salvación-; outros sufren as penurias de traballar na canteira, símbolo do peor traballo forzado imaxinable.

A historia percorre os momentos históricos da Segunda Guerra Mundial desde dentro dun campo de concentración -que despois será de exterminio- nazi, desde a óptica de republicanos españois que reivindican a memoria histórica de quen loitou incesantemente contra o fascismo. E así se van sucedendo os episodios que afectan á vida dos presos: a entrada en guerra dos USA,a posta en práctica da Solución Final, a batalla de Stalingrado, o desembarco de Normandía e o colapso nazi, que evocan de fondo unha secuenciación terrorífica desa Guerra na que tamén os españois participaron. Non se esquenza.

Sujets Bachibac HFr

L’épreuve Bachibac d’aujourd’hui -10 mai 2017- nous a emporté quelques sujets de l’histoire de France très intéressants:

• La guerre d’Algérie.
• Mai 1968.

Para ti

“Cando eleximos -a comezos deste curso académico- como título do proxecto interdisciplinar “Humano/Inhumano”, non pensei que esta canción fose existir. Que este tour de force poidese acontecer. Que a vida ofrecese esta oportunidade. Agora alédome da elección. E do que por diante se ofrece.”

Evoco o Arnoia, o Miño, o Ulla, o Caldo, o Umia, o Tambre, o Sar, e moitos outros que quedan na terra dos mil ríos… Esa da que nunca me quero despegar.

Ecocidades

Este ano tivemos ocasión de visitar proxectos de ecocidade como a Île de Nantes e o Bosco Verticale de Milano. Agora que ides a Porto, fixádevos ben no que de ecocidade alí ides atopar. Ollade, ollade ben!

• Consulta algúns exemplos e características das ecocidades.
• Joue à construire une ecoville.

Verticale

Milán é vertical: unha catedral gótica que se impulsa cara ao ceo, un quartiere di Isola que recupera o espazo para un skyline que toque o ceo, un dedo de Cattelan que provoca e inspira,…

Tamén tocamos o ceo en Torino, tamén  o intuimos en Florencia… Foi unha viaxe verticale… Grazas por compartila!

Cara a Milano

A nosa viaxe europea de 2017 lévanos a Milán, unha cidade de máis de 2.000 anos de historia [en français], ocupada polos romanos en 196 a.n.e. Alí legalizouse o cristianismo no 313 (edicto de Milán). A partir da Baixa Idade Media foi un grande centro industrial e comercial. Convertida nun dos principais focos do nacionalismo italiano no século XIX, a evolución desta cidade que vivíu o “milagre económico” -un grande desenvolvemento industrial- nos anos 1950 e 1960, lévaa a ser hoxe urbe cosmopolita, terciarizada e capital da moda internacional. Será un reto descubrir a cidade [ver algúns fitos, entre os que está a Torre Unicredit; tamén lembramos a descrición que de San Bernardino alle Ossa fai Umberto Eco en “Número cero”; pasaremos por Piazza Fontana e lembraremos a Giuseppe Pinelli].

Mais tamén visitaremos Firenze [+] e Torino [+].

Olla os planos urbanos: Milano (interactivo), Firenze (interactivo) e Torino (interactivo).

• Le un artigo sobre Milán, a “capital moral de Italia“.
• Consulta as obras mestras dos Uffizi -ver PDF– [olla as salas].
• Hai poucos anos que se desvelou o segredo da cúpula de Santa Maria del Fiore.
• Florencia é o berce do Renacemento escultórico, con autores como Ghiberti -autor das Portas do Paraíso-, Donatello e Miguel Anxo.
• Coñece o Museo do Cine de Torino.

Cinéma-Shoah

La représentation de la Shoah au cinéma montre l’extermination des juifs durant le nazisme dans les films. Des procès de Nuremberg à la reconstitution historique des camps d’extermination, il y a plusiers films qui évoquent cette période. Voici quelques exemples: La liste de Schindler, La vie est belle, Le pianiste, La rafle, Le garçon au pyjama rayé, The reader, Le labyrinthe du silence, Fritz Bauer, un héros allemand, Le procès du siècle, …

La Seconde Guerre Mondiale, en tout cas, nous offre beaucoup de films.

• Visitez aussi le site du USHMM.

Puy du Fou

Nun petit village, no que se construíu un primeiro château a partir de 1100, érguese o conxunto que configura hoxe o parque temático-histórico de Puy du Fou, na rexión da Vendée. Nel, numerosos personaxes históricos, literarios e outros recreados (os galos cristiáns que se enfrontan a romanos invasores, Saint Philibert de Noirmoutier facendo fronte aos viquingos, os cabaleiros da Táboa Redonda,  Xoana de Arco loitando contra os ingleses, Cyrano de Bergerac e os tres mosqueteiros, Charette na guerra da Vendée, …) fan as ledicias dos espectadores con postas en escena verdadeiramente espectaculares.

Velaquí un xeito de aproximarse á historia ben atractivo e particular, un xeito que engancha.

Bretour

La Bretagne [carte touristique d’une région avec grande histoire] est une région adorable. Depuis quelques années, on revient!

Au golfe du Morbihan, la ville de Vannes (voici le plan touristique) est notre destin. On va visiter  aussi Carnac et la Cornouaille, Saint-Malo et Mont Saint-Michel.

Cette fois-ci, on va visiter aussi Nantes [voir plan], la terre de naissance de Jules Verne.

• Consultez la météo sur météo bretagne.

Pontedeume

Situado no Golfo Ártabro, o concello de Pontedeume ubícase no fondo da ría de Ares. Ao occidente do núcleo urbano atópase o monte Breamo (305 m.s.n.m.), última estribación montañosa da cadea que, desde a Serra da Loba, remata en cantís na beiramar. A vila de Pontedeume, condicionada a súa morfoloxía pola ubicación entre o monte Breamo e o río Eume, medrou porén en sentido Oeste-Leste.

• Observa esta comparanza mapa topográfico/ortofoto.
• Coñece o crecemento urbanístico da vila de Pontedeume.
• Infórmate sobre a evolución económica da vila.
• Consulta un documento de ordenación do territorio, elaborado pola Xunta de Galicia.

O crecemento urbanístico en etapas sucesivas foi creando diversos tecidos urbanos: a) a zona centro comprende o antigo espazo intramuros e zonas de expansión anteriores ao século XIX (trátase dunha cuadrícula con cinco rúas paralelas de N a S e 5 travesas de L a O); nela consérvanse algunas rúas soportaladas; b) as zonas do Xardín e da Alameda de Raxoi corresponden á expansión cara ao L no século XIX, trala desamortización do convento dos agostiños; e cara ao O na primeira metade do século XX; c) as zonas da Estación e Aguabar son as áreas de construción máis moderna, con servizos públicos (centros de ensino, piscina, centro de saúde) e novos espazos verdes (paseo marítimo).

O Camiño Inglés intérnase no concello de Pontedeume abranguendo a extensa área de esteiro comprendida entre a ponte do ferrocarril e o viaduto da autoestrada AP-9.

• Velaquí un documento de traballo.

 

Campos de concentración

É nos xuizos de Nuremberg, tras a Segunda Guerra Mundial, cando o termo “campo de concentración” se difunde como concepto histórico.

Pero os primeiros campos de concentración remóntanse ás guerras anglo-boers (1877-1902). Foi en 1900 cando lord Kitchener planificou e executou unha nova táctica contra as guerrillas bóers (que inflixiran serias derrotas ao exército británico) e as etnias indíxenas de Sudáfrica. Consistía na construción dun vasto sistema de pedra e arame de espiño co obxecto de limitar os movementos bóers a unha rexión reducida. Tamén se construiron campos de concentración para acoller nun principio aos bóers refuxiados aos que se lles destruiran as súas granxas. Houbo 45 campos para bóers (nos que había uns 28.000 prisioneiros) e 64 para africanos negros. Enfermidades, penalidades e mortes foron consecuencia daquel sistema denunciado polos británicos liberais como modelo de “métodos bárbaros” do Imperio.

Durante o século XX, o internamento de civís por parte de diferentes Estados foise facendo cada vez máis frecuente, acadando o seu clímax durante a Segunda Guerra Mundial. Xudeus, disidentes políticos, homosexuais, xitanos, testemuñas de Xehová, criminais comúns, emigrados, discapacitados, formaron parte dos colectivos “inferiores” ou “traidores” pechados polo rexime nazi. E a estes grupos hai que unir os republicanos españois fuxidos da derrota na Guerra Civil.

O gulag soviético, os campos de concentración móviles da época do xenocidio armenio, os centros de detención da ditadura arxentina, os promovidos por ditaduras como a franquista ou a norcoreana, son bos exemplos deste fenómeno ao longo do século XX.

Dentro dos campos de concentración, os que foron campos de exterminio cumpliron a función exclusiva do asesinato en masa; eran “fábricas de morte” nas que a utilización das cámaras de gas e o fusilamento cumpliron a función de levar a cabo o “Holocausto”, o xenocidio xudeu. Auschwitz-Birkenau pasa por ser o campo de exterminio máis grande da Historia.

Paysages

L’Espagne a une grande variété de paysages. Des bassins aux montagnes, des anciens massifs aux chaînes alpines, il y a une vaste diversité naturelle. Voici quelques exemples:

1. Le paysage montagneux d’Ordesa.
2. Le paysage plat autour de Tordesillas.
3. Le paysage escarpé du Teide.
4. Le paysage doux du marais du Guadalquivir.

• Créez vous-mêmes des images juxtaposées.

Je vous apporte un modèle de commentaire de paysage naturel afin de rédiger vos présentations autour de chaque paysage.